Kadın hastalıkları söz konusu olduğunda ilk akla gelen sağlık problemlerinden biri de yumurtalık kistleridir. Gerek sebep olduğu şikayetler gerekse çocuk sahibi olmayı zorlaştıran bir engel olarak görülmesi sebebiyle çok endişe uyandırsa da erken teşhis ve doğru müdahale ile çözülebilir bir sağlık problemidir.
Bu noktada kişinin kendinde gözlemlediği semptomları önemsemesi ve uzman bir jinekolog ile tedavi protokolünü uygulaması hem yaşam kalitesi hem de bir çocuk dünyaya getirebilmek için çok önemlidir.
Yumurtalık kisti nedir?
Rahmin her iki tarafında yer alan ve progesteron ile östrojen hormonlarını üreten bir yapı olan yumurtalıklarda meydana gelen kitlelere yumurtalık kisti denir. Yumurtalık kistleri iyi huylu ya da kötü huylu olabilmektedir.
Kadın üreme sistemi için çok kritik bir öneme sahip olan bu bezlerde içi sıvı dolu kitleler, kist duvarı dokusuyla çevreli olan bu kistlerin birden fazla çeşidi olabilir.
Yumurtalık kist çeşitleri nelerdir?
Vücudun hormon dengesinin tam oturmadığı 13 ila 18 yaş aralığında görülen ve kendiliğinden kaybolan kistlere fonksiyonel kistler denir. Ameliyat gerektirmeyen ve genellikle müdahalesiz ortadan kaybolan bu kistler her ihtimale karşı gözetim altında tutulmalıdır. Çünkü ihtimali düşük de olsa kistin yol açtığı ağırlık sebebiyle yumurtanın dönmesi veya kist rüptürü sorunları meydana gelebilir.
Germ hücreli tümörler ise 13 -18 yaş aralığı ve sonrasında devam eden üreme çağının ilk yıllarında ortaya çıkar. Bu tümörlerin bazı türleri ameliyat müdahalesi gerektirse de bazı türler için ameliyatın yanı sıra kemoterapi desteği de gereklidir. Genellikle solid organ şeklinde kendisini gösterir.
Adet döneminde birçok kadında görülen korpus luteum kistleri, tamamen dönemseldir. Yumurtlama sonucu meydana gelen bu kistler kendiliğinden kaybolur. Bazen de kanamaya neden olabilir.
Gebelik döneminde görülen dermoid kistler ise bedenin dış yapısında bulunan deri, kıl, yağ, kemik, diş gibi dokulara ev sahipliği yapar. Yumurtalık dönmesine yol açabilme ihtimali olduğundan mutlaka acil olarak ameliyat ile alınmalıdır.
Çikolata kistleri ya da tıptaki adıyla endometriyotik kistler, görüntü olarak erimiş çikolata benzediği için bu adı almıştır. Üreme dönemini kapsayan süreçte en çok görülen kistler arasında kabul edilen çikolata kistleri tedavisine hastanın durumuna göre karar verilir. Bazı durumlarda cerrahi bazı durumlarda ilaç tedavisi uygulanır.
Yumurtalık kistlerinin belirtileri nelerdir?
- Kasık ağrısı
- Adet düzensizliği
- Çocuk sahibi olamama
- Adet sürecinin çok sancılı geçmesi
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- Ağrılı dışkılama
- İdrar yapmada sıkıntı
Yumurtalık kistleri nasıl teşhis edilir?
Yumurtalık kistleri ilk aşamada fiziksel olarak muayene edilir. Önce elle karın bölgesi muayene edilerek ağrılı bölgeler saptanır. Sonrasında ultrason ile varsa kistin boyutu, yapısı, görüntüsü tespit edilerek değerlendirilmeye alınır. Buradan çıkan sonuca göre kan testleri yapılarak MR ile desteklenebilir.
Yumurtalık kisti nasıl tedavi edilir?
Yumurtalık kistinin tedavi protokolü tamamen kistin yapısı, boyu, dokusu, çeperi, çevre dokularla olan ilişkisine bağlı olarak oluşturulur.
Eğer yumurtalıkta yer alan kitleler komplike kistlerde bunlar olası riskler de göz önüne alınarak ameliyat ile çıkarılmalıdır. Ameliyatta iyi huylu olduğu anlaşılırsa sadece ilgili kistler alınır ancak patolojik sonuçlarsa kötü huylu olduğu anlaşılırsa hastanın yaşı ve çocuk sahibi olma planı da göz önüne alınarak koruyucu ya da geniş cerrahi uygulanabilir.
Ardından bu operasyon kanser cerrahisi ile desteklenebilir. Eğer kist, cerrahi bir müdahale gerektirmiyorsa bu durumda 3 ila 6 aylık periyotlarda düzenli olarak kontrol edilmesi gerekir.
