Ağrılı adet dönemleri, şiddetli kramplar, vajinal kanamalar ve ertelenmek zorunda kalınan çocuk planları…. Çocuk sahibi olamayan kadınların yüzde 17’sinde görülebilen çikolata kisti, rahmin içindeki gebeliğe uygun ortamı bozarak kısırlığa yol açabilir.
Ayrıca yumurtalık rezervinin azalmasına da yol açan bu hastalık, adet dönemindeki ağrılar ve geçmeyen kramplarla kendini gösterir.
Çikolata kisti nedir?
Endometriozis bilinen adıyla çikolata kisti, yumurtalıkların derininde oluşan, içi sıvı dolu keseciklerdir. Görüntüsü erimiş çikolata benzediği için bu adı alan çikolata kistleri endometrial dokunun yumurtalıklarda çoğalmasıyla ortaya çıkar.
Üreme çağındaki kadınlarda çok sık görülen çikolata kistleri, kansersiz kitlelerdir. Bu kitlelerin için koyu ve kırmızımsı kahverengi kan ile doludur.
Normal şartlarda sadece rahim içinde bulunan, reglden sonra kalınlaşarak bebeğin yerleşmesini sağlayan ve her adet dönemin atılarak yenilenen endometrial dokunun yumurtalıklarda birikmesiyle meydana gelir. Üreme sistemini etkilediği için çocuk sahibi olmayı zorlaştırabilir.
Endometriozis (çikolata kistleri) neden olur?
Kadınlarda çok sık görülen çikolata kistlerinin neden oluştuğu tam olarak bilinmese de hastalığın ortaya çıkmasında bazı risk faktörleri vardır. Bunlar başında ise genetik faktörler gelir.
Bu hastalık genetik olarak hastalığı taşıma eğilimine sahiptir. Eğer kişinin ailesinde endometriozis hastalığı olan birisi varsa, bu hastalığın o kişide çıkma olasılığı daha fazladır. Bir diğer önemli sebep ise ters yöne menstrüasyon olmasıdır.
Normal şartlarda endometrial doku, âdet kanamasıyla birlikte dışarı atılır ama ters yöne bir akış olursa doku karın boşluğuna akar ve buradaki organlara yerleşir. Bu durumda ise çikolata kisti oluşabilir.
Tüm bunlara ek olarak bağışıklık sistemi ile ilgili bir problem olması durumda vücuttaki enfeksiyona bağlı olarak da bu hastalık meydana gelebilir.
Çikolata kistinin belirtileri nelerdir?
- Adet dönemlerinin ağrılı ve acılı geçmesi
- Adet döneminde aşırı kanama
- Şiddetli kramplar
- Bel ve karın ağrısı
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- İdrar ve dışkılama esnasında zorlanma
- Adet dönemlerinde artan yorgunluk ve şişlik
- Adet dönemlerinde bulantı, kusma, ishal veya kabızlık
- Koyu renkli vajinal akıntı
- Kısırlık
Çikolata kisti nasıl teşhis edilir?
Hastalığın teşhis edilmesinde kişinin hastalık öyküsü çok önemlidir. Bu noktada hekim, hastanın şikayetlerini dinler ve tıbbi geçmişine yönelik sorular sorarak ilk muayeneyi yapar.
Ardından jinekolojik muayene ile üreme organlarının durumuna bakılır. Ultrason ile görüntüleme yapılır ancak standart bir ultrason ile endometriozis tanısı koymak mümkün olmayabilir. Bu nedenle transvajinal ultrason ile çikolata kistinin yapısı ve sayısına bakılır. Kesin tanıyı koymak ve cerrahi planlamaya yardımcı olmak içinse MR görüntüleme yapılır.
Göbek deliği yakınından açılan küçük bir kesi yoluyla karın içine girilerek yapılan laparoskopi ile kistlerin dokusu, yapısı, sayısı tespit edilir. Gerekirse ileri testlerde kullanmak üzere kitleden örnek alınır.
Endometriozis (çikolata kisti) tedavisi nasıl yapılır?
Çikolata kistinin tedavisi iki şekilde yapılmaktadır. Eğer kişide kanser şüphesi yoksa ve çocuk sahibi olmak istiyorsa yumurtalık rezervlerini korumak amacıyla bazı ilaçlardan destek alınır. Hamilelik planı olmayan kadınlara ise ağrı kesici ile birlikte hormon tedavisi de başlanabilir.
Eğer cerrahi operasyon gerekli ise bu durumda ameliyatın gerekli olduğu durumlarda, cerrahi öncesi yumurta toplanıp, dondurularak saklanır. Bu sayede çocuk sahibi olma planına göre yumurtalıklar korunmuş olur.